Kortykosteroidy (glikokortykosteroidy) jako leki przeciwzapalne
2017-05-13
Kostykosteroidy są lekami o silnym działaniu przeciwzapalnym – jednocześnie jednak, nie są wolne od działań niepożądanych. Mimo iż w wielu chorobach skóry, jak łuszczyca, atopowe zapalenie skóry czy alergia leczenie sterydami należy do standardów – warto sobie zdawać sprawę z korzyści, jak i ryzyka jakich niesie ich stosowanie.
Działanie glikokortykosteroidów
Sterydy są hormonami, które wytwarzane są w nadnerczach. Ich odpowiedniki, często o mocy działania przewyższającej substancje naturalnie produkowane przez człowieka, stanowią składniki leków. Cząsteczki sterydów, zanim wywołają swoje działanie, muszą najpierw przedostać się do „centrum dowodzenia” komórki – jądra komórkowego. Robią to za pomocą specjalnego transportera – białka SBP (z ang. steroid binding protein). Tam mogą wpływać na syntezę białek, powodując jej zwiększenie, lub zahamowanie. Dzięki temu, iż hamują powstawanie kwasu arachidonowego – który służy jako matryca do produkcji przekaźników o działaniu zapalnym – ich zastosowanie jest bardzo szerokie. Glikokortykosteroidy są przydatne nie tylko w chorobach skóry, przebiegających ze stanem zapalnym, ale również w każdej chorobie, w której zapalenie odgrywa znaczną rolę – np. w astmie, chorobie Crohna, czy w toczniu rumieniowatym układowym. Oczywiście nie tłumaczy to wszystkich działań sterydów, bowiem ich wpływ na organizm nie ogranicza się do tłumienia stanu zapalnego. Kortyzol, główny z naturalnych sterydów, wpływa również na wzrost poziomu glukozy (cukru) we krwi, zatrzymywanie wody w organizmie oraz magazynowanie energii w postaci tkanki tłuszczowej. Nazywany jest „hormonem stresu” – ponieważ mobilizuje organizm do walki. Leki, mające podobne do kortyzolu działanie również wpływają na te procesy.Kortykosteroidy a skutki uboczne
Doustnie podawane kortykosteroidy mają szereg działań niepożądanych. Dlatego o ich zastosowaniu tą drogą decyduje lekarz, który kładzie na szalę ryzyko związane z dalszym rozwojem choroby, a prawdopodobieństwo wystąpienia działań niepożądanych. Aby zminimalizować ryzyko skutków niepożądanych, sterydy podaje się miejscowo, co pozwala zminimalizować, a nawet uchronić organizm przed ich skutkami ubocznymi. W astmie, sterydy podawane są najczęściej za pomocą inhalatora, dzięki czemu lek działa przede wszystkim w drogach oddechowych. Natomiast w terapii schorzeń skórnych, najczęściej stosowane są w formie maści lub kremów, które aplikuje się na zajętą przez zmiany chorobowe powierzchnie.Najczęstsze działania niepożądane kortykosteroidów podawanych doustnie to:
- zwiększenie masy ciała, wynikające z wzrostu zawartości wody oraz tkanki tłuszczowej w organizmie,
- zwiększenie poziomu glukozę we krwi/cukrzyca,
- podwyższenie cholesterolu,
- zgaga,
- zwiększony apetyt,
- podwyższenie ciśnienia krwi,
- choroby oczu,
- jaskra, zaćma,
- osteoporoza.
W przypadku sterydów stosowanych miejscowo, zdecydowana większość leku nie jest wchłaniana do organizmu. Zapobiega temu bariera, jaką stanowi skóra. Stąd w przypadku maści ze sterydami skutki są odczuwalne głównie w miejscu aplikacji, jak szczypanie lub pieczenie, które ustępuje w trakcie leczenia. Przy dłuższym stosowaniu może dojść do ścieńczenia skóry oraz powstawania rozstępów, a także zaostrzenia niektórych chorób (trądzik, trądzik różowaty).
Kortykosteroidy w ciąży
Steroidy są szeroko stosowane w ginekologii, ponieważ przyspieszają rozwój płuc w przypadku przedwczesnego porodu. Jednak jeżeli stosowane są we wcześniejszym okresie ciąży – szczególnie w pierwszym trymestrze – wiąże się to z pewnym ryzykiem dla rosnącego dziecka. Z tego powodu, Europejskie Forum Dermatologii stworzyło wytyczne, dzięki którym ryzyko działań niepożądanych można zmniejszyć do niezbędnego minimum. Jeżeli jesteś w ciąży zanim stosujesz lek ze sterydem, koniecznie zasięgnij porady lekarskiej.Czytaj również:
Pokaż więcej wpisów z
Maj 2017
